Tragedia grecka.

Jak już zapewne wiecie wczoraj występowałem na żywo dla http://niezaleznatelewizja.pl/ Niestety wróciłem z tych występów na tarczy. Może spodziewałem się po sobie czegoś więcej, może ego nie potrafi na gorąco zaakceptować tej zewnętrzności, która mam. W każdym razie abyście nie musieli oglądać mej kompromitacji przedstawiam najważniejsze treści ze swej głównej wypowiedzi.

Grecka droga do…

Do Europy? Do dobrobytu? Może jednak bardziej do bankructwa i obecnej KATASTROFY.

Przypatrzmy się bliżej temu niewielkiemu krajowi z południa Europy i kondycji jego gospodarki. Przypatrzmy się ponieważ najnowsza historia Grecji  to pasmo lat niewykorzystanych czy też zaprzepaszczonych szans, ułudy szybkiego sukcesu (drogi na skróty) oraz obecnego pandemonium i katastrofy, która subiektywnie bynajmniej nie wydaje się być zażegnana! Przyjrzyjmy się czy jakaś nauka dla Polski i Polaków nie powinna być wyciągnięta z tej greckiej tragedii.

Polskie lekarstwo na bolączki? Proste: Unia Europejska.

W 1980 r. czyli rok przed przystąpieniem Grecji do Wspólnot Europejskich, PKB per capita wg. Parytetu Siły Nabywczej  wyniósł aż  81% średniej wyciągniętej z 15 krajów tworzących ówczesną Unię Europejską ( określenia – Unia Europejska - formalnie używa się dopiero od grudnia 2009 r.) Dla porównania Polska w maju 2004 r. to tylko ok. 43% średniego PKB wg w/w parytetu.

Grecja poszczycić się mogła także NISKĄ stopą bezrobocia (przypomnę Polska A.D. 2004 r. i jej 3 miliony bezrobotnych czyli ok. 19%!!!) w granicach 4%.

via Zeszyty NBP

Także zadłużenie kraju było relatywnie niewielkie bo sięgające ok. 25% - spójrzmy zresztą sami – pamiętając o ok. 40% stosunku długu do polskiego PKB w 2004 r.

via Zeszyty NBP

Jak widzimy Grecja nie była zatem biednym krewniakiem,  który zastrachany i bojaźliwy wchodził na europejskie salony z łatką pariasa. Zaprzepaściła jednak swoją szansę na wejście do wyższej ligi i to już od samego początku. Zawierzyła „drodze na skróty” czyli rozwojowi poprzez zaciągany  dług.  Już bowiem w 1980r. ówczesny rząd grecki zauważył, że wierzyciele ( czyli posiadacze gotówki skłonni pożyczać innym na procent) bardziej przyjaznym okiem patrzą na kraje Unii Europejskiej, a nawet na kraje KANDYDUJĄCE do udziału we Wspólnotach. Zaczęli więc finansować różnicę pomiędzy wpływami, a wydatkami – zaciągniętym długiem. Jak widzimy z każdym rokiem „dopalacze” kusiły coraz bardziej i bardziej, aż na początku lat 90tych doprowadziły do patologii, w której deficyt finansów publicznych corocznie wynosił po kilkanaście procent wielkości PKB

via Zeszyty NBP

Bardzo szybko skumulowany Dług publiczny dotarł do poziomu 100% PKB! Ktoś z Was zapytać może to dlaczego Grecja zbankrutowała dopiero teraz skoro już w 1992r. winna była "rok z życia/pracy" swych obywateli? Dlatego, że uważano ją za bezpieczną pod kuratelą Brukseli co zaczęło stopniowo przekładać się na to co widzimy na poniższym zestawieniu.

Rentowności obligacji skarbowych w Niemczech i Grecji w latach 2000-2011r. 

Źródło: MCBY Maastricht criterion bond yields,, Eurostat.

Koszt pożyczki dla rządu niemieckiego jak i dla greckiego corocznie zbliżał się do siebie! Wiarygodność i odpowiedzialność Niemców oraz siła ich gospodarki sprawiała, że różniących się od nich pod wieloma względami Greków, traktowano z identycznym zaufaniem, dzięki czemu mogli zadłużać się niemal po koszcie równym sąsiadom z północy.

Dodatkowo Greccy politycy od drugiej połowy lat 90tych ( spójrz na wykres 2) zaczęli sprawiać wrażenie, że opamiętali się i poskromili swoje zapędy do wydawania nieswoich pieniędzy. Deficyt ( nierównowaga między dochodami i wydatkami rządu) została zredukowana z kilkunastu do poniżej 4 procent wartości PKB. Niestety jak się później okazało w przeważającej większości „udało się” to im tylko na papierze. Rząd grecki FAŁSZOWAŁ bowiem przez lata dane statystyczne!!! Wyszło na jaw, że NIE UWZGLĘDNIAŁ pełnych kosztów np. przygotowań do Olimpiady w Atenach ( na marginesie dodam, że nasz Minister Rostowski „chowa” przed rodakami obligacje Krajowego Funduszu Drogowego za które „autostrady mają być przejezdne na Euro2012” albo co rok na Sylwestra organizuje promocję na waluty, „kucharzy” przy BGK, „twórczo” wykorzystuje środki z tzw. Rezerwy Demograficznej, etc – ale to na kolejną rozmowę)

Mało tego gdy oszustwa wyszły na jaw na początku lat 2000cznych okazało się, że gospodarka światowa weszła w fazę dynamicznego wzrostu ( np. lata 2005-2007 w Polsce chyba wszyscy pamiętamy) i to pieniądz poszukiwać zaczął miejsca gdzie mógł zainwestować, a nie odwrotnie. Skoro „zasłużona kara” nie nastąpiła to wydawało się, że można niemal do poziomu sztuki wynieść rozrzutność na metapoziomie rządu. 

Za pożyczone pieniądze rozpoczęła się kolejna patologia czyli  kupowanie głosów obywateli przed kolejnymi wyborami ( czy swojska analogia coraz bardziej widoczna?). Zwiększono zatrudnienie i płace w budżetówce,  transfery pieniężne dla obywateli,  wydatki oraz inwestycje publiczne. Wszystko to powiększało dobrobyt i zamożność Greków, a ich przywódcom zapewniało to o czym marzy każdy demokratyczny polityk kiedy oczywiście nie musi „haratać w gałę”: święty spokój oraz kolejne zwycięstwa wyborcze!

Optymizm, wzrost gospodarczy i globalna koniunktura skutecznie tłumiły obawy o niewypłacalność i bankructwo Grecji.  Ta prosperita skończyła się jednak w 2008r., a Kryzys rozlewający się po całym świecie zaczął uderzać w Helladę wielotorowo.

Raz ucierpiały firmy greckie,  które uśpione kilkuletnią „dolce vita” nie pilnowały kosztów, nie miały zatem żadnych bodźców do powiększenia swej konkurencyjności. Dlatego jak zaczęło dziać się naprawdę źle to po prostu nie potrafiły odnaleźć się w kryzysowych realiach. Spadała sprzedaż i zyski więc nie potrzeba było tylu pracowników stąd też redukcja zatrudnienia.

Zamierający handel to brak podatków tak pośrednich ( indirect taxes np. VAT) jak i bezpośrednich (direct taxes) ściąganych z firm (brak sprzedaży/zysku) oraz obywateli (brak pracy). Uderzyło to w finanse publiczne. Spójrzmy na tabelę zamieszczoną poniżej. Total revenue czyli wszystkie dochody budżetu greckiego państwa w 2008r. wyniosły 94,764mld Eur, tymczasem rok później tylko 88mld i prawie 90mld rok później! Wpływy z podatków jak dotąd ( dane z tabeli) nie wpływają w ilości przedkryzysowej, za to wydatki są na niewiele niższym poziomie ( pozycja total expenditure).

Eurostat

Kolejnym ciosem była podwyżka kosztu pożyczania pieniądza przez wierzycieli, którzy przestając wierzyć w zapewnienia „udających Greków” Greków, że wszystko będzie dobrze,  zaczęli od nich domagać się coraz większych procentów. Grecy widząc pustki w kasie ulegali każdorazowo żądaniom finansistów, których sytuacja ta na tyle rozzuchwaliła, że zaczęli pożyczać niemal każdego dnia drożej i drożej, i drożej…  aż doszło do takiej sytuacji, że 1roczne obligacje kosztować zaczęły ponad 1000%!

Źródło: Bloomberg

Pętla na greckiej szyi zaczęła się tak mocno zaciskać, że zaczęli straszyć wszystkich, że jeśli nie zacznie się ich traktować poważnie to zbankrutują i to w sposób „niekontrolowany” przez co nikt nie dostanie nawet jednego Euro z ich długu.

Na tego typu wołanie/szantaż zareagował kierujący Unią Europejską duet MerKozy czyli Pani Kanclerz RFNu Merkel oraz Prezydent Francji Sarkozy. Dzięki ich wielomiesięcznym wygibasom udało się zapewnić zagrożonym bankom „darmowy pieniądz” w formie programu LTRO ( 1000mld Euro "pożyczone" bankom na 3 lata na 1% odsetek!) dzięki czemu zamysły Greków nie mogły zrobić już na nikim większego wrażenia. Dzięki temu zgodzili się na „kontrolowane bankructwo” dzięki czemu uratowano…Unię Europejską przed DOMINEM bankructw kolejnych "niepewnych państw" oraz...banki francuskie i niemieckie, które jak widzimy okazały się mieć obligacje Grecji na kwoty  miliardów Euro. Same plusy! Jedność i zaufanie w magiczną moc UE podtrzymane, banki zadowolone, Grecy oburzeni (!) ale to szczegół.

Kontrolowane bankructwo

Różni się tym od niekontrolowanego, że wszyscy udają, że nic się nie stało! Wspomniane już banki pożyczające Grekom wcześniej pieniądze w większości STRACIŁY je bezpowrotnie, a mimo to siedzą cicho bo dostały inna kaskę via LTRO, rządy RFNu i Francji udowodniły, że tylko one kierują całym tym grajdołem aka UE wspartym na pięknych zasadach solidarności, równości, etc , Grecy, którym darowano znaczną część długów oraz zapewniono finansowanie na bardzo korzystnych warunkach miliardy Euro na bieżące przeżycie udają jaka to krzywda się im dzieje, że muszą przestrzegać „planu ratunkowego”, a reszta dłużników po cichu testuje czy i im uda się załapać na podobne zagranie.

Tutaj kończy się opowieść dotycząca Grecji. Warto jednak spojrzeć na jeszcze jedno zestawienie. Nas mieszkających między Odrą, a Bugiem zachęcam do śledzenia oficjalnych danych z Eurostatu dotyczących Polski. Te kończące się na 2010r.  nie napawały optymizmem sprawdźcie sami:

Julisz Słowacki napisał swego czasu słowa, które na opisanym przykładzie Grecji, zaczynają nabierać szczególnego znaczenia:

"Polsko! lecz ciebie błyskotkami łudzą;
Pawiem narodów byłaś i papugą, 
A teraz jesteś służebnicą cudzą.”

Korzystałem w pracy z :

Juliusz Słowacki, „Grób Agamemnona” w Pieśń VIII „Podróży do Ziemi Świętej z Neapolu” (1839 r.)!!!

Marek Rozkrut i Robert Woreta , „Sukcesy i porażki Grecji na drodze do strefy euro.  Wnioski dla nowych krajów UE” w „ Materiały i Studia”, NBP,  Zeszyt  nr  188.

Government ­ finance statistics, Summary tables — 2/2011, Data 1996-2010, Eurostat.

EMU convergence criterion series - Annual data, Maastricht criterion bond yields (mcby), Eurostat.

Internetowych zasobów  „Deutsche Welle” oraz „Bloomberg”.